Tuesday, January 8, 2013

නේපාලයේ ෂර්පාවරුන්ට "බුරා සහීම්" වුණු ශ්‍රීමත් එඩ්මන්ඩ් හිලරි

මෙම ජනවාරි 11 දිනට යෙදෙන සර් එඩ්මන්ඩ් හිලරි ගේ පස් වන ගුණ සමරුව  වෙනුවෙන් මේ ලිපිය ලියන්නට සිතුනා.

අපි හැමෝම දන්නවා සර් එඩ්මන්ඩ් හිලරි ලෝක ප්‍රසිද්ධ වුනේ ලොව උසම කන්ද වන හිමාලය අඩවියේ එවරස්ට් කඳු මුදුන මුල් වරට තරණය කිරීමෙන්. සර් හිලරි මේ හපන්කම කළේ 1953 වසරේ මැයි 29 වන දා, ටෙන්සිංග් නෝර්ගේ නැමති ෂර්පාවරයා සමගයි.


 
සර් හිලරි සහ ටෙන්සිංගේ මේ හපන්කම ගැන හැමෝම කතා කළත් සර් හිලරි වෙතින් ෂර්පාවරුන්ට සිදුවූ සේවාව, එනම් තමාට ලෝක වාර්තාවක් තැබීමට උදව් කළ කඩිසර, අතිදක්ෂ එහෙත් නොදියුණු ජන කොට්ටාසයකට ඔහුගේ "කළගුණ සැලකීම" ගැන කතා නොකරන තරම්. මගේ මේ ලිපියේ අරමුණ ඒ ගැන තොරතුරු බිඳක් ඉදිරිපත් කිරීමයි.
 
සර් හිලරි ගේ සිතේ ෂර්පා වැසියන් ගැන පැවතුනේ පුදුමාකාර ලෙංගතුකමක්. ඔහු තමන්ගේ දෑසින්ම දුටුවා ඔවුන්ට තිබුණු දුෂ්කරතා මොනවාද කියලා. ෂර්පාවරුන්ට හරියාකාර මංමාවත් තිබුනේ නැහැ. ඒ වගේම බොන්නට පිරිසිදු ජලය පවා තිබුනේ නැහැ. සර් හිලරි දැක්කා දිනපතාම ෂර්පා කාන්තාවන් වතුර ගෙනෙන්නට සැතපුම් ගණන් පයින් ඇවිද යන ආකාරය. ඔහු නිතරම සිතුවේ මේ ගැටලු විසඳන්නට ඔහුට කළ හැක්කේ කුමක් ද කියායි.
 
මේ වෙනුවෙන් ඔහුට කළ හැකි දේ කරන්නට ඔහු මුල් පියවර තැබුවේ හැටේ දශකය මුල දී "හිමාලයානු පදනම" (The Himalayan Trust) පිහිටුවීමෙන්. ඒ හරහා ඔහු ලොව පුරා රාජ්‍ය නොවන සංවිධාන හා එක්වී ඔහු ම්ංමාවත් පිළිසකර කෙරෙව්වා. පානීය ජල පහසුකම් ඉදි කළා. එසේම ඔහුගේ මව් රට වුණු නවසීලන්තයේ ඔහුගේ මිතුරන් මෙන්ම ඇමරිකාව සහ කැනඩාව වැනි රටවල සුබ පතන්නන් ගෙන් මූල්‍ය සහ ද්‍රව්‍යමය උපකාර ලබා ගත්තා. මේ විදියට ඔහුට හැකි උපරිමයෙන් යටිතල පහසුකම් දියුණු කළා.
 
සර් හිලරි එයින් නැවතුනේ නැහැ. ෂර්පා ජාතික පාසල් යන වයසේ දරුවන් වෙනුවෙන් සුදුසු පාසලක් තිබුනේ නැති නිසා ඔහු තම මිතුරන් හරහා මුදල් සොයා ගෙන 1962 වසර අවසානය වන විට හිමල කඳු පාමුල කුම්ජුංග් (Khumjung School) යන ස්ථානයේ පාසලක් ඉදිකළා. ඔහුගේ එම ක්‍රියාව ෂර්පා දරුවන්ගේ නුවණ පෑදීමට ලොකු උපකාරයක් වුනා. ඔහු එතැනින් නොනැවතී මෙහි පාසලට එන ගුරුවරුන්ට තමන්ගේ වියදමින් දුෂ්කර සේවා දීමනාවක් පවා ගෙව්වා. මෙම පාසල් වලින් දක්ෂ සිසුන් තෝරාගෙන ඔවුන්ට උසස් අද්‍යාපන ශිෂ්‍යත්ව  සකස් කර දුන්නා.
 
 
Khumjung School - Nepal (Image taken from here)
 



එපමණක් නොවේ, සර් හිලරි ෂර්පා ජාතිකයන් ගේ සෞඛ්‍ය තත්වය උසස් කරන්නට 1966 දී කුන්ඩේ නගරයේ (Kunde) රෝහලක් ඉදි කළා. ඒ සඳහා නවීන පහසුකම් ලබාදුන්නා. ඔහුගේ නොපසුබට උතසාහයේ ප්‍රතිපලයක් විදියට ඇතම් බටහිර වෛද්‍යවරු පවා ස්වෙච්ඡාවෙන් මෙම රෝහලේ සේවයට ආවා. සර් හිලරි මෙම රෝහල මගින් ෂර්පාවරුන්ට සෞඛ්‍ය අධ්‍යාපනය ලබා දුන් අතරේ ම ප්‍රතිශක්තිකරණ වැඩසටහන් පවා ක්‍රියාත්මක කළා. ඒ සමගම ඇතැම් බෝවන රෝග යක්ෂයා විසින් ඇති කරන්නේ යයි සමාජයේ තිබුණු මිත්‍යා මත දුරු වුණා.

 
 
සර් හිලරිගේ මෙම සමාජ සේවා කටයුතු හේතුවෙන් ෂර්පා ජාතිකයන් අදත් ඔහු ට ගරු කරනවා. ඒ නිසාම ඔවුන් ඔහුව අමතන්නේ "බුරා සහීම්" (ලොකු මහත්තයා) යන නමින්. එමෙන්ම 2008 වසරේ ඔහු මෙලොව හැර ගිය ජනවාරි 11 වන දින ඔහුගේ මව් රට වුණු නවසීලන්තයේ ජනතාව පවා ජාතික කොඩිය අඩකුඹු කිරීමෙන් ඔහුට ගෞරවය පුද කළා.